Śmierć upadłego - wpływ na postępowanie upadłościowe

23.02
2025

Śmierć upadłego – wpływ na postępowanie upadłościowe

Śmierć upadłego w procesie oddłużeniowym może nastąpić na każdym jego etapie. Niestety Prawo upadłościowe nie zawiera kompleksowej regulacji na wypadek takiego zdążenia. Dlatego też śmierć upadłego rodzi wiele wątpliwości co do losów wszczętego już postępowania, które wyjaśniam w niniejszym artykule.

Śmierć dłużnika po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej

Co do zasady w wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może składać jedynie sam dłużnik. Upadłość konsumencką prowadzona jest bowiem w interesie dłużnika i ma na celu jego oddłużenie.

Dlatego też śmierć dłużnika sprawia, że postępowanie to staje się bezprzedmiotowe i jako takie powinno zostać umorzone.

Więcej na ten temat w artykule „Śmierć dłużnika w toku postępowania o ogłoszenie upadłości konsumenckiej – z orzecznictwa”.

Należy podkreślić, że dotyczy to postępowania o upadłość konsumencką wszczętego na wniosek dłużnika.

Na mocy przepisów art. 7 Prawa upadłościowego w razie śmierci przedsiębiorcy wniosek o ogłoszenie jego upadłości może jeszcze złożyć wierzyciel, zarządca sukcesyjny, a także spadkobierca, oraz małżonek i każde z dzieci lub rodziców zmarłego, chociażby nie dziedziczyli po nim spadku.

Przy czym wniosek taki musi zostać złożony w terminie roku od dnia śmierci, a w przypadku ustanowienia zarządu sukcesyjnego, o którym mowa w ustawie z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (Dz.U. z 2021 r. poz. 170 – także po upływie roku od dnia śmierci przedsiębiorcy, a przed dniem wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego.

Śmierć upadłego po ogłoszeniu upadłości

Śmierć dłużnika upadłego będącego osobą fizyczną nie skutkuje automatycznie umorzeniem postępowania upadłościowego. Nie stanowi ona nawet podstawy do zawieszenia postępowania upadłościowego.

Wstąpienie spadkobierców do upadłości

Na mocy przepisów art. 188 ust. 1 Prawa upadłościowego, w przypadku śmierci upadłego jego spadkobierca może wstąpić do toczącego się postępowania upadłościowym.

Spadkobierca upadłego, który chce wstąpić do postępowania musi przedstawić prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

Należy przy tym podkreślić, że jest to prawo spadkobiercy upadłego, a nie jego obowiązek.

Jeżeli jest kilku spadkobierców upadłego, każdemu z nich przysługuje prawo uczestniczenia w postępowaniu upadłościowym – niezależnie od innych.

Prawa i obowiązki spadkobierców

Z chwilą wstąpienia spadkobiercy do upadłości traktowany jest on jak strona postępowania. Stosuje się do niego odpowiednio przepisy o prawach i obowiązkach upadłego dłużnika.

Oznacza to, że spadkobierca ma takie same obowiązki jak upadły (np. składanie wyjaśnień, wydanie majątku należącego do masy upadłości) i może podejmować takie same czynności (np. wnoszenie środków odwoławczych).

Od tej chwili też wszelkie pisma przeznaczone dla upadłego doręczane są spadkobiercy.

Należy podkreślić, że upadłym nadal pozostaje zmarły dłużnik. Wyłącznie jego majątek stanowi masę upadłości i jest spieniężany przez syndyka.

Kurator w postępowaniu upadłościowym

Jeżeli krąg spadkobierców upadłego nie jest znany albo żaden z nich nie wstąpił do postępowania upadłościowego, ustanawia się kuratora, który działa za upadłego w postępowaniu upadłościowym.

Kurator spadkobierców ustanawiany jest na wniosek syndyka lub z urzędu.

Ustanowienie kuratora nie stanowi przeszkody dla późniejszego wstąpienia do sprawy spadkobierców upadłego. Z chwila ich wstąpienia do postępowania ustanowienie kuratora traci moc.

Należy zaznaczyć, że kurator spadkobierców nie jest kuratorem spadku w rozumieniu przepisów art. 666 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Nie musi on zatem ustalać kręgu spadkobierców, ani zawiadamiać ich o otwarciu spadku.

Przebieg postępowania po śmierci upadłego

Upadłość prowadzona jest dopóty, dopóki nie zostaną wyczerpane wszystkie czynności, które można wykonać z udziałem spadkobierców upadłego lub kuratora.

Po ich wyczerpaniu postępowanie powinno zostać umorzone.

Jak wskazał Sądu Okręgowego w Warszawie w postanowieniu z dnia 16 stycznia 2020 r. (sygn. akt. XXIII Gz 989/19), „postępowanie upadłościowe wobec konsumentów powinno się toczyć dotąd, aż zostaną zakończone czynności likwidacyjne oraz zostanie dokonany podział sum uzyskanych z likwidacji”.

Śmierć upadłego uniemożliwia podjęcie przez sąd decyzji co do planu spłaty wierzycieli albo umorzenia zobowiązań bez jego ustalania.

Okoliczności, w oparciu o które podejmowana jest decyzja w przedmiocie planu spłaty wierzycieli mają bowiem charakter ścisłe osobisty – są bezpośrednio powiązane z aktualną sytuacją upadłego.

Brak jest przy tym podstaw prawnych do nałożenia obowiązku spłaty zobowiązań zmarłego upadłego na jego spadkobierców.

Z dogłębniejszą analizą powyższego zagadnienia można zapoznać się w glosie aprobującej do przywołanego powyżej postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 16 stycznia 2020r. (sygn. akt. XXIII Gz 989/19).

Śmierć Upadłego po ustaleniu planu spłaty wierzycieli

Plan spłaty wierzycieli ma osobisty charakter. Decyzja o jego ustaleniu, jak i rozmiarze, jest bowiem ściśle powiązana z okolicznościami bezpośrednio związanymi z sytuacją upadłego.

Oznacza to, że po śmierci upadłego jego spadkobiercy nie stają się stroną planu spłaty wierzycieli. Nie przechodzi na nich obowiązek dokonywania spłat ustalonych przez sąd dla upadłego.

W przypadku gdy upadły zmarł w toku wykonywania planu spłaty wierzycieli, sąd powinien go uchylić – działając z urzędu lub na wniosek wierzycieli.

Oczywiście w takim przypadku nie dochodzi do umorzenia zobowiązań zmarłego. Niemniej jego spadkobiercy nie pozostają bez ochrony. Mogą oni bowiem w postępowaniu spadkowym odrzucić spadek obciążany długami.

Jeżeli jesteś spadkobiercą upadłego i potrzebujesz fachowej pomocy prawnej zadzwoń pod nr 601 153 747