Nie każdemu dłużnikowi po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest dane doczekać jego rozpoznania przez sąd. W toku postępowania w przedmiocie rozpoznania wniosku mogą zaistnieć bowiem różne nieprzewidziane i nadzwyczajne okoliczności, jak choćby śmierć dłużnika. Ponieważ przepisy Prawa upadłościowego nie regulują wprost takiej sytuacji, zawsze po stronie spadkobierców pojawia się pytanie co dalej z takim postępowaniem?

Jednoznaczną odpowiedź można znaleźć w postanowieniu Sądu Okręgowego w Warszawie, VIII Wydział gospodarczy z dnia 25 maja 2017 r. (sygn. akt VIII Gz 126/17). ^{Źródło TUTAJ} 

Umorzenie postępowania i uchylenie postanowienia

Śmierć dłużnika, bez względu na to, na jakim etapie znajduje się postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości konsumenckiej, będzie skutkowała umorzeniem postępowania. Jeżeli natomiast sąd I instancji wydał już rozstrzygnięcie, które nie zdążyło się uprawomocnić, również jego uchyleniem.

Jak stwierdził sąd w przywołanym postanowieniu, śmierć dłużnika będącego wnioskodawcą:

„(…) uprawnia do stwierdzenia, że wystąpiła nienaprawialna następcza utrata zdolności sądowej uczestniczki uzasadniająca umorzenie postępowania na podstawie art. 355 § 1 k.p.c., (por. post. SN z dnia 15.02.2002 r., V CKN 1100/00, LEX nr 54146). B. utrata zdolności sądowej wywołuje bowiem potrzebę umorzenia całego postępowania. Jeśli zaś w sprawie zachodzi podstawa do umorzenia postępowania, sąd drugiej instancji uchyla postanowienie (art. 361 k.p.c.) oraz umarza postępowanie, zgodnie z zasadą art. 386 § 3 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.”

Ponadto ponieważ co do zasady w wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może składać jedynie sam dłużnik, jego śmierć siłą rzeczy wyklucza możliwość dalszego prowadzenie postępowania mającego na celu jego oddłużenie – postępowanie to staje się bezprzedmiotowe.

Brak możliwości stosowania przepisów dotyczących przedsiębiorców

Sąd nadmienił przy tym, że:

„Z uwagi na cel postępowania o ogłoszenie upadłości konsumenckiej jakim jest między innymi oddłużenie osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, możliwości wystąpienia z takim wnioskiem po śmierci dłużnika (z wyłączeniem dłużnika będącego przedsiębiorcą art. 7 p.u.) lub wstąpienia w jego prawa i kontynuowania postępowania ustawodawca nie przewidział.”

Zgodnie z wyrażanym w doktrynie poglądem, w takim przypadku w konsumenckim postępowaniu upadłościowym nie można zastosować regulacji przewidzianych w postępowaniu dla przedsiębiorców. Upadłość konsumencką prowadzona jest bowiem w interesie dłużnika i ma na celu jego oddłużenie a nie ewentualnego spadkobiercy.

Ponadto jak zauważa sąd, dla uniknięcia ewentualnych wątpliwości:

„(…) należałoby wprowadzić przepis, zgodnie z którym w przypadku śmierci dłużnika postępowanie wszczęte w trybie art. 491 ¹ PrUp podlega umorzeniu. Na gruncie obecnie obowiązujących przepisów pojawia się bowiem komplikacja proceduralna, gdyż zgodnie z przepisami k.p.c. postępowanie sądowe z chwilą śmierci strony nie podlega umorzeniu, lecz zawieszeniu (art. 174 §1 pkt 1 k.p.c.). Z kolei zawieszenie postępowania upadłościowego wyłącza norma art. 35 i 229 PrUp.”

Postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie, Wydział VIII Gospodarczy do pobrania TUTAJ