Upadłość konsumencka 2020 miała znacznie uprościć i przyśpieszyć postępowanie upadłościowe. W wielu przypadkach zapewne tak będzie. Niestety dla niektórych dłużników niewiele się zmieni. Wszystko bowiem zlawszy od trybu w jakim będzie prowadzona dana sprawa. 

Do 23 marca br. przepisy przewidywały tylko dwa tryby upadłości konsumenckiej: likwidacyjny oraz układowy. Po zmianach, które weszły w życie wraz z ostatnią nowelizacją prawa upadłościowego, postępowanie zmierzające do oddłużenia konsumenta można przeprowadzić na pięć różnych sposobów.

Uproszczone postępowanie upadłościowe – likwidacyjne

Uproszczone konsumenckie postępowanie upadłościowa stanowi podstawowy tryb prowadzenia upadłości konsumenckiej. Przy czym tryb ten jest przeznaczony dla najprostszych spraw, w których:

• dłużnik nie posiada większego majątku;
• nie przewiduje się sporów co do składu składu masy upadłości i wysokości zadłużenia oraz trudności w likwidacja masy upadłości.

W uproszczonym postępowaniu upadłościowym nie jest powoływany sędzia-komisarz. Postępowanie to prowadzone jest w zasadzie samodzielnie przez syndyka. Przy czym zaciągnięto z niego obowiązki sprawozdawcze. Co istotne, połączono kilka odrębnych etapów postępowania upadłościowego – ustalenie listy wierzytelności, sporządzenie planu podziału funduszów masy upadłości oraz rozstrzygnięcie co do kwestii oddłużenia.

Przebieg uproszczonego postępowania upadłościowego przedstawia się następująco:

1. ogłoszenie upadłości i wyznaczenie syndyka;
2. spełnienie przez syndyka obowiązków informacyjnych oraz ustalenie sytuacji majątkowej dłużnika i składu masy upadłości;
3. przyjmowanie zgłoszeń wierzytelności i likwidacja masy upadłości, o ile dłużnik posiadał majątek;
4. podjęcie decyzji co do sposobu oddłużenia;
5. wykonywanie ewentualnego planu spłaty wierzycieli.

Postępowanie upadłościowe na zasadach ogólnych – likwidacyjne

Stosowanie do treści art. 4911 ust. 2 Pr. up. sąd ogłaszając upadłość konsumencką może postanowić, że postępowanie upadłościowe będzie prowadzone zgodnie z przepisami regulującymi upadłość przedsiębiorców (tj. zgodnie przepisami części pierwszej ustawy Prawo upadłościowe). Przy czym decyzja taka nie jest swobodna i musi być uzasadniona przynajmniej jedną z poniższych przesłanek:

• znacznym rozmiarem majątku dłużnika,
• znaczną liczbą wierzycieli,
• innymi uzasadnionymi przewidywaniami co do zwiększonego stopnia skomplikowania sprawy.

Co więcej, sąd może postanowić o zmiany trybu postępowania upadłościowego z uproszczonego na ogólny, jeżeli okoliczności uzasadniające prowadzenie postępowania na zasadach ogólnych ujawnią się już po ogłoszeniu upadłości.

Postępowanie prowadzone na zasadach ogólnych jest bardziej rozbudowane, sformalizowane i skomplikowane. Siłą rzeczy oznacza to, że czas jego trwania będzie znacznie dłuższy od postępowania prowadzonego w trybie uproszczonym – może trwać nawet kilka lat.

Przebieg konsumenckiego postępowania upadłościowego prowadzonego na zasadach ogólnych zasadniczo jest taki sam jak przebiegiem postępowania prowadzonego na podstawie przepisów obowiązujących przed 24 marca br. Można go też podzielić na następujące etapy:

1. ustalenie składu masy upadłości i przygotowanie jej do likwidacji – sporządzenie spisu inwentarza, oszacowanie składników masy upadłości, sporządzenie planu likwidacji;
2. sporządzenie listy wierzycieli;
3. likwidacja masy upadłości;
4. sporządzenie i wykonanie planu podziału funduszów masy upadłości, tj. środków uzyskanych w toku postępowania upadłościowego na skutek spieniężenia majątku dłużnika;
5. podjęcie decyzji co do sposobu oddłużenia;
6. wykonanie wykonywanie ewentualnego planu spłaty wierzycieli.

Przegotowana likwidacja – zatwierdzenie warunków sprzedaży składników majątku (tzw. pre-pack)

Instytucja przygotowanej sprzedaży funkcjonuje w prawie upadłościowym już od 2016 r. Przy czym wcześniej zastrzeżona była ona wyłącznie dla przedsiębiorców, albowiem zgodnie z dominującym poglądem, sprzedaż mogła dotyczyć jedynie przedsiębiorstwa dłużnika lub jego zorganizowanej części lub składników majątkowych stanowiących znaczną część przedsiębiorstwa.

Aktualnie – na mocy przepisów art. 4912 ust. 1a Pr. up. – również w postępowaniu o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może zostać złożony wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży składników majątku dłużnika o znacznej wartości.

Rzeczony wniosek może dotyczyć zarówno całego majątku, jak i poszczególnych jego składników. Może on być zawarty już w samym wniosku o ogłoszenie upadłości, jak i zostać złożony osobno po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej.

Więcej na temat przygotowanej likwidacji TUTAJ.

Układ w upadłości

Jest to instytucja istniejącą już wcześniej i w praktyce bardzo rzadko stosowana. Nic też nie wskazuje aby taki stan rzeczy miał ulec zmianie po ostatniej nowelizacji prawa upadłościowego. Mało który dłużnik ma bowiem możliwość odpowiednio wysokiego zaspokojenia wierzycieli w zamian za rezygnację z likwidacji posiadanego majątku.

Więcej na temat możliwości zawarcia układu po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej TUTAJ.

Postępowanie o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli – bez ogłaszania upadłości

Aktualnie dłużnik może również jeszcze przed ogłoszeniem upadłości wystąpić do sądu upadłościowego o otwarcie postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli. Co więcej, po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, do tego tryby będzie mógł skierować dłużnika sam sąd upadłościowy. Przy czym sąd będzie mógł to uczynić wyłącznie pod warunkiem, że dłużnik we wniosku o ogłoszenie upadłości nie zastrzegł, że nie chce skorzystać z takiej możliwości.

Postępowanie o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli stanowi w istocie postępowanie restrukturyzacyjne dla osób fizycznych i jest odpowiednikiem procedury przewidzianej dla przedsiębiorców w Prawie restrukturyzacyjnym.

Sąd upadłościowy uwzględni wniosek o otwarcie postępowania o zawarcie układu, albo sam skieruje dłużnika do tego trybu, jeżeli możliwości zarobkowe dłużenia oraz jego sytuacja zawodowa będą wskazywały na posiadanie zdolności do pokrycia kosztów postępowania oraz zawarcia i wykonania ewentualnego układu.

Wniosek o zawarcie układu składa się na urzędowym formularzu, który powinien spełniać w zasadzie te same warunki formalne co wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, a ponadto zawierać wstępne propozycje układowe.

Co istotne, wraz z wnioskiem należy uiścić zaliczkę na wydatki postępowania w wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłaty nagród z zysków w trzeci kwartale roku poprzedniego ogłoszonego przez prezesa GUS. Aktualnie jest to kwota 5.148,07 zł. Jeżeli to sąd upadłościowy skierował dłużnika do tego trybu, zaliczka powinna zostać uiszczona w terminie 30 dni licząc od daty otwarcia postępowania o zawarcie układu.

Więcej na temat postępowania o zatwierdzenie układu na zgromadzeniu wierzycieli TUTAJ.