W jednym z poprzednich wpisów (jego treść TUTAJ) pisałem już o grożących na gruncie prawa karnego konsekwencjach tzw. „ucieczki z majątkiem”. Ponieważ widmo ewentualnej odpowiedzialności karnej rzadko kiedy jest w stanie powstrzymać dłużnika przed „ratowaniem” swojego majątku, również przepisy prawa upadłościowego odnoszą się do rozporządzeń majątkiem dokonywanych w okresie poprzedzającym ogłoszenie upadłości.

Bezskuteczność czynności dłużnika

Celem przeciwdziałania powyższym praktykom w prawie upadłościowym określono jakie czynności dłużnika z uwagi na swój charakter, a zwłaszcza czas podjęcia, są bezskuteczne w stosunku do masy upadłości. Należy zaznaczyć, że bezskuteczność następuje tu z mocy samego prawa, a co za tym idzie zbędnym jest zaskarżanie danej czynności przez syndyka.

Darowizny i sprzedaż poniżej wartości

Bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są czynności prawne dokonane w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, którymi dłużnik rozporządził swoim majątkiem, jeżeli były one:
– nieodpłatnie
albo
– odpłatnie, ale w rażącym stopniu poniżej wartość świadczenia upadłego (wartości rynkowej).

Czynnościami rozporządzającymi są np.: sprzedaż, darowizna, zamiana, ustanowienie zastawu lub hipoteki, zwolnienie z długu, zrzeczenie się praw.

Należy zaznaczyć, że powyższe znajduje zastosowanie do ugody sądowej, uznania powództwa i zrzeczenia się roszczenia.

Zabezpieczenia i zapłata długu niewymagalnego

Bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są także zabezpieczenie i zapłata długu niewymagalnego, dokonane w terminie dwóch miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Bezskuteczność dotyczy każdej formy zabezpieczenia przewidzianej prawem np. hipoteki, zastawu, przewłaszczenia na zabezpieczenie rzeczy ruchomej lub wierzytelności.

Jednakże w tym przypadku osoba, która otrzymała zapłatę lub zabezpieczenie, może w drodze:
– powództwa
lub
– zarzutu podniesionego w toku procesu wytoczonego przez syndyka
żądać uznania tych czynności za skuteczne, jeżeli w czasie ich dokonania nie wiedział o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości.

Czynności odpłatne z członkami rodziny

Ponadto bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są również odpłatne czynności prawne dokonane w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli kontrahentem był:
– małżonek,
– krewny lub powinowaty w linii prostej (np. syn, ojciec, dziadek),
– krewny lub powinowaty w linii bocznej do drugiego stopnia włącznie (np. brat, siostra),
– przysposobionym lub przysposabiającym.

Bez znaczenia jest tu czy dana czynność została dokonano ze szkodą dla wierzycieli i czy kontrahent działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.