Z moich obserwacji, a zwłaszcza z treści otrzymywanych zapytań, wynika, że w praktyce bardzo często pojawiają się wątpliwości co do tego, czy w skład masy upadłości wchodzi nadpłata (zwrot) z podatku dochodowego od osób fizycznych wynikająca z ulgi prorodzinnej. W związku z powyższym w dzisiejszym wpisie w sposób zwięzły postaram się odpowiedzieć na to jakże istotne dla upadłych dłużników pytanie.

W skład masy upadłości co do zasady wchodzi cały majątek upadłego dłużnika istniejący w dniu ogłoszenia upadłości, jak i nabyty w toku postępowania upadłościowego. Wyłączeniu z masy upadłości podlegają zasadniczo jedynie te składniki majątku, które w sposób wyraźny zostały wyłączone spod egzekucja.

Zgodnie z przepisami art. 27f ust. 1 ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej jako PDOFizU) od podatku dochodowego obliczonego zgodnie z art. 27 DOFizU, pomniejszonego o kwotę składki, o której mowa w art. 27b DOFizU, podatnik ma prawo odliczyć kwotę obliczoną zgodnie z ust. 2 na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym:

1) wykonywał władzę rodzicielską;
2) pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało;
3)sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.

Zwrot podatku z tytułu ulgi prorodzinnej, podobnie jak wszelkiego rodzaju inne zwroty podatku, nie został wyłączony spod egzekucji. Nie sposób też podciągnąć go pod „świadczenie z tytułu pomocy społecznej”, które z takiego wyłączenia korzysta na podstawie art. 831 § 1 pkt 6) k.p.c.

Zgodnie bowiem z treścią przepisów art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 12.3.2004 r. o pomocy społecznej świadczeniami pieniężnymi z pomocy społecznej są:

• zasiłek stały;

• zasiłek okresowy;

• zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy;

• zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie;

• pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki;

• świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w  159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z 12.12.2013 r. o cudzoziemcach;

• wynagrodzenie należne opiekunowi z tytułu sprawowania opieki przyznane przez sąd.

Ponadto brak jest podstaw dla uznania zwrotu podatku z tytułu ulgi prorodzinnej za „sumy przyznane przez Skarb Państwa na specjalne cele”, które korzystają z wyłączenia spod egzekucji na mocy przepisów art. 831 § 1 pkt 2) k.p.c., czy też za „świadczenia rodzinne, dodatki rodzinne”, o których mowa w art. 833 § 6 k.p.c.

Muszę jednak przyznać, że spotkałem się już w swojej praktyce z kilkoma przypadkami, w których syndyk pozwalał upadłemu zatrzymać otrzymany zwrot podatku z tytułu ulgi rodzinnej. Niemniej nie wiem czy był to wynik takiej, a nie innej interpretacji przepisów, czy też swego rodzaju akt łaski ze strony syndyka.

Jeżeli nie chce Ci się czytać całego artykułu, odsłuchaj mojej krótkiej odpowiedzi na pytanie: Czy syndyk zabiera zwrot podatku?